Światowy Dzień Lasu Deszczowego – dlaczego to tak ważne?

Aktualizacja wpisu: 28 czerwca, 2025

Lasy deszczowe to prawdziwe skarbnice bioróżnorodności, które kryją w sobie wiele tajemnic. Choć znajdują się daleko – w Ameryce Południowej, Środkowej, Afryce, Azji – wpływają na nasze codzienne życie, zdrowie i klimat. A co najważniejsze, są domem dla tysięcy zagrożonych gatunków zwierząt, których los wciąż wisi na włosku. 22 czerwca obchodzimy Światowy Dzień Lasu Deszczowego. To doskonała okazja, by przypomnieć sobie, jak niezwykle ważne są te zielone oazy życia.

Choć znajdują się daleko – w Ameryce Południowej, Środkowej, Afryce, Azji – wpływają na nasze codzienne życie, zdrowie i klimat. A co najważniejsze, są domem dla tysięcy zagrożonych gatunków zwierząt, których los wciąż wisi na włosku.

Choć często zapominamy o ich istnieniu, mają one kluczowe znaczenie dla zdrowia naszej planety. Każdego roku obchodzimy Światowy Dzień Lasu Deszczowego, aby zwrócić uwagę na te niezwykłe ekosystemy i ich rolę w naszym życiu. W tym artykule przyjrzymy się historii tego święta oraz dowiemy się, dlaczego lasy deszczowe są nie tylko piękne, ale także niezbędne do przetrwania ludzkości. Przygotujcie się na podróż po zielonych zakątkach świata!

Skąd wziął się Światowy Dzień Lasu Deszczowego?

W 2017 roku Rainforest Partnership, organizacja non-profit zajmująca się ochroną środowiska, zainicjowała Światowy Dzień Lasów Deszczowych, aby zmotywować ludzi na całym świecie do ratowania lasów deszczowych i wyboru zrównoważonych sposobów życia.
Obchodzenie tego dnia ma na celu mobilizację społeczności do ochrony lasów deszczowych oraz promowanie działań mających na celu ich zachowanie dla przyszłych pokoleń.

Współpracują z ludami tubylczymi żyjącymi w środowiskach lasów deszczowych i uruchamiają projekty mające na celu pomoc w przywracaniu i regeneracji zdrowych lasów deszczowych wraz z lokalnymi społecznościami. Dzień ten ma na celu podniesienie świadomości na temat znaczenia lasów deszczowych

Co to są lasy deszczowe?

Lasy deszczowe to wiecznie zielone, gęste, wilgotne tereny, które rosną w pobliżu równika. Znajdziemy je m.in. w Amazonii, w Kotlinie Konga i Azji Południowo-Wschodniej. Panuje w nich bardzo specyficzny klimat – wysoka temperatura, wysoka wilgotność, codzienne deszcze i bujna roślinność. Choć pokrywają tylko około 6% powierzchni lądów, kryją w sobie ponad połowę wszystkich gatunków roślin i zwierząt na świecie. To prawdziwa kolebka życia.

Jakie są cechy lasu deszczowego?

Lasy deszczowe charakteryzują się obfitymi rocznymi opadami deszczu, wysoką średnią temperaturą, słabą jakością gleby z powodu braku składników odżywczych i bogatą różnorodnością biologiczną. Lasy deszczowe mają kilka charakterystycznych cech, które odróżniają je od innych typów lasów. Przede wszystkim panuje tam stała, wysoka temperatura – zwykle powyżej 25°C – i bardzo duża wilgotność przez cały rok. Pada niemal codziennie, a opady są obfite – nawet do 4000 mm rocznie.

Są to lasy wiecznie zielone, co oznacza, że drzewa nie zrzucają liści sezonowo. Roślinność jest gęsta i warstwowa – najwyższe drzewa tworzą koronę, pod nimi rośnie niższy las, a najniżej są krzewy, paprocie i mchy. Przez gęste liście do dna lasu dociera bardzo mało światła.

Lasy deszczowe występują w pobliżu równika, m.in. w Ameryce Południowej, Afryce i Azji Południowo-Wschodniej. To miejsca o ogromnej bioróżnorodności – żyje tam więcej gatunków zwierząt i roślin niż w jakimkolwiek innym środowisku na Ziemi.

W jakim kraju są lasy deszczowe?

Największy tropikalny las deszczowy, Amazonia, rozciąga się na Kolumbię, Ekwador, Peru, Boliwię, Brazylię i Wenezuelę. Dociera również do Gujany, Surinamu i Gujany Francuskiej.

Lasy deszczowe występują w wielu krajach, ale największy i najbardziej znany to właśnie las amazoński, który rozciąga się przez kilka państw Ameryki Południowej. Inne duże obszary tropikalne znajdują się w Kongu w Afryce oraz w Indonezji, Malezji i Papui-Nowej Gwinei w Azji Południowo-Wschodniej. W tych regionach żyją miliony ludzi – wiele z nich to społeczności rdzennych plemion, które od pokoleń żyją w harmonii z przyrodą. Ich wiedza o roślinach, zwierzętach i leczeniu chorób opiera się na obserwacji natury i przekazywaniu tradycji ustnie. W lasach tych żyją też tysiące gatunków zwierząt – od jaguarów, tapirów i leniwców po egzotyczne papugi, kolibry, małpy i niezliczone owady. Niestety, gospodarka wielu tych krajów opiera się na eksporcie drewna, soi, czy oleju palmowego, co prowadzi do masowej wycinki lasów. Handel ten przynosi zyski, ale niszczy siedliska zwierząt i domy ludzi, którzy od wieków są częścią tego ekosystemu.

Jakie zwierzęta żyją w lasach deszczowych?

Lasy deszczowe to jedno z najbardziej różnorodnych miejsc na Ziemi. To właśnie tam znajdziesz tysiące gatunków zwierząt, których nie spotkasz nigdzie indziej.

Egzotyczne, kolorowe, groźne, tajemnicze – każde z nich odgrywa ważną rolę w tym wyjątkowym ekosystemie. To właśnie w lasach tropikalnych żyją takie zwierzęta jak:

• leniwce, które całe życie spędzają na drzewach, poruszając się powoli, by nie zwracać na siebie uwagi drapieżników
• motyle morpho – z metalicznoniebieskimi skrzydłami
• mrówki liściarki – niosące kawałki liści do swoich podziemnych kolonii
• pająki ptaszniki – duże, włochate, budzące respekt
• skoczogonki, chrząszcze, modliszki – ogromne bogactwo drobnych form życia
• boa dusiciel – potężny wąż, który poluje przez zaskoczenie
• żaby drzewne – jaskrawo ubarwione, często trujące
• bazyliszek – jaszczurka, która potrafi biegać po wodzie
• gekony i agamy – znakomicie przystosowane do życia na drzewach
• jaguary – jedne z największych kotów świata, które są cichymi myśliwymi amazońskiej dżungli
• małpy kapucynki, gibony, orangutany i inne naczelne, które tworzą złożone społeczności
• żaby drzewne, barwne, ale często trujące
• kolorowe ptaki – tukany, ary, papugi – które zachwycają nie tylko wyglądem, ale też inteligencją
• kolibry – maleńkie, szybkie ptaki, które potrafią zawisać w powietrzu
• ptaki rajskie – zachwycają barwami i tanecznymi rytuałami godowymi
• orangutany – inteligentne małpy człekokształtne z Azji Południowo-Wschodniej (wyspy Sumatra i Borneo).
• tapiry – roślinożercy z długim ryjkiem
• małpy kapucynki, tamaryny, makaki – różnorodne gatunki małp tworzące złożone grupy
• delfiny rzeczne (np. różowy delfin amazoński)
• kaiman – kuzyn krokodyla
• ryby elektryczne – jak węgorz elektryczny, używają impulsów do nawigacji i obrony

Lasy deszczowe to królestwo życia. Wiele z tych zwierząt nie występuje nigdzie indziej na świecie. I właśnie dlatego ich ochrona ma tak ogromne znaczenie.

Dlaczego lasy deszczowe są ważne dla Ciebie?

Możesz pomyśleć: „Ja mieszkam w Europie, po co mi wiedza o lasach deszczowych?”. A jednak ich istnienie wpływa na Twoje życie każdego dnia:

• produkują tlen – jeden na pięć oddechów zawdzięczasz lasom tropikalnym
• pochłaniają dwutlenek węgla, dzięki czemu spowalniają zmiany klimatu
• regulują temperaturę i wilgotność w skali globalnej
• są źródłem leków – wiele stosowanych dziś medykamentów ma swoje początki w roślinach tropikalnych

Co więcej – zmiany klimatu odczuwają też nasze zwierzęta domowe. Coraz wyższe temperatury, fale upałów, ekstremalne zjawiska pogodowe – to nie abstrakcja, ale rzeczywistość, która wpływa na komfort i zdrowie psów, kotów i innych pupili. Lasy deszczowe to jeden z najważniejszych ekosystemów na naszej planecie. Pełnią kluczową rolę w regulacji klimatu, pochłaniając dwutlenek węgla i wydzielając tlen. To właśnie dzięki nim mamy czysty powietrze i stabilne warunki atmosferyczne.

Oprócz tego, lasy deszczowe są domem dla milionów gatunków roślin i zwierząt. Wiele z tych organizmów ma potencjał do leczenia chorób czy rozwoju nowych technologii.

Nie można zapominać o społecznościach lokalnych, które polegają na tych lasach jako źródle utrzymania. Lasy dostarczają pożywienia, surowców oraz wpływają na kulturę i tradycje mieszkańców.

Dlaczego wycina się lasy deszczowe?

Lasy deszczowe wycina się głównie z powodów ekonomicznych. Najczęściej pod rolnictwo – na ich miejscu powstają plantacje soi, oleju palmowego i pastwiska dla bydła. Drewno z tropikalnych drzew trafia do przemysłu meblowego i budowlanego. Często też lasy wycina się pod kopalnie i drogi. Choć przynosi to szybki zysk, niszczy domy tysięcy zwierząt i roślin, a także pogłębia zmiany klimatu. Wiele wycinek odbywa się nielegalnie, bez szacunku dla ludzi i przyrody, które są częścią tego ekosystemu.

Alarmujące liczby: ile zieleni tracimy?

Lasy deszczowe, które pokrywają zaledwie 6% powierzchni Ziemi, są odpowiedzialne za około 50% globalnej produkcji tlenu. Co roku tracimy ich ogromne obszary przez działania człowieka. To alarmujący proces. Takie tempo jest przerażające i ma poważne konsekwencje dla naszej planety.

W ciągu ostatnich czterdziestu lat zniknęło ponad jedna czwarta tropikalnych lasów deszczowych. Jeśli ten trend się utrzyma, przyszłe pokolenia mogą nie poznać tego naturalnego skarbu w pełnej okazałości.

Największe zagrożenia

Lasy deszczowe stoją w obliczu wielu zagrożeń, które zagrażają ich istnieniu. Wylesianie to jedno z najpoważniejszych problemów. Zwiększone zapotrzebowanie na ziemię pod uprawy i hodowlę zwierząt prowadzi do masowego niszczenia tych ekosystemów.

Zanieczyszczenie środowiska także odgrywa kluczową rolę w degradacji lasów deszczowych. Chemikalia i odpady przemysłowe trafiają do gleby oraz rzek, wpływając negatywnie na lokalną florę i faunę.

Zmiany klimatyczne stanowią kolejne poważne wyzwanie. Ekstremalne warunki pogodowe, takie jak huragany czy susze, destabilizują delikatny ekosystem lasów deszczowych, powodując ich dalszą utratę.

Jakie są przyczyny wylesiania?

Przyczyn wylesiania lasów deszczowych jest kilka, a większość z nich wiąże się z działalnością człowieka. Najważniejsze to:

• Rolnictwo – duże obszary lasów są wycinane pod uprawy soi, trzciny cukrowej czy oleju palmowego. Ziemia po wycince jest tania i łatwo dostępna.

• Hodowla bydła – lasy tropikalne, zwłaszcza w Brazylii, są zamieniane na pastwiska dla krów. To jeden z głównych powodów wylesiania w Amazonii.

• Wycinka drzew – cenne gatunki drewna, takie jak mahoń czy heban, są wycinane na potrzeby przemysłu meblowego i budowlanego.

• Górnictwo i wydobycie surowców – w poszukiwaniu złota, ropy i innych surowców niszczy się duże połacie lasów, zanieczyszczając przy tym rzeki i glebę.

• Budowa dróg i infrastruktury – drogi przecinają lasy, ułatwiając dostęp do dziewiczych terenów, co napędza dalsze wycinki.

• Nielegalne działania – część wycinek odbywa się bez zezwoleń, często z udziałem mafii drzewnej i przy milczącej zgodzie władz.

Wszystkie te działania prowadzą do utraty siedlisk zwierząt, przyspieszają zmiany klimatu i niszczą życie ludzi, którzy od pokoleń mieszkają w lasach.

Konsekwencje dla ludzi

Utrata lasów deszczowych ma bezpośredni wpływ na życie ludzi. Zmniejsza się dostęp do czystego powietrza oraz wody, co pogarsza zdrowie mieszkańców pobliskich obszarów. Klimat ulega zmianom, a ekstremalne zjawiska pogodowe stają się coraz częstsze. Susze i powodzie dotykają rolnictwa, co prowadzi do głodu i niestabilności społecznej.

Dodatkowo, utrata bioróżnorodności sprawia, że wiele tradycyjnych lekarstw staje się niedostępnych. Społeczności zależne od lasów tracą również swoje źródło dochodu i kulturę związane z naturą.

Nadzieja w technologii i współpracy

W obliczu kryzysu, jaki przeżywają lasy deszczowe, technologia staje się kluczowym sojusznikiem. Dzięki innowacyjnym rozwiązaniom możemy monitorować stan lasów w czasie rzeczywistym. Drony i satelity dostarczają cennych danych o zmianach zachodzących w ekosystemach.

Współpraca międzynarodowa to kolejny niezbędny element walki z degradacją środowiska. Organizacje ekologiczne oraz rządy łączą siły, aby tworzyć strategie ochrony i odbudowy lasów deszczowych. Wspólne działania przynoszą lepsze rezultaty niż pojedyncze inicjatywy.

Zwiększenie świadomości społecznej również odgrywa dużą rolę. Technologia umożliwia łatwiejszy dostęp do informacji na temat zagrożeń dla lasów i sposobów ich ochrony, co mobilizuje ludzi do działania na rzecz przyszłości planety.

Lasy deszczowe znikają. Co możemy zrobić?

Codziennie giną ogromne połacie lasów deszczowych – głównie z powodu wycinki drzew pod uprawy (np. oleju palmowego, soi), wydobycia surowców i budowy infrastruktury. Z każdym takim zniszczeniem giną domy tysięcy zwierząt.

Ale możemy działać:

• Kupuj odpowiedzialnie – unikaj produktów zawierających olej palmowy lub wybieraj te z certyfikatem „Rainforest Alliance”
• Popieraj ochronę przyrody – wspieraj organizacje ekologiczne i adopcje symboliczne dzikich zwierząt
• Edukuj innych – rozmawiaj z dziećmi, rodziną, znajomymi
• Ograniczaj marnowanie żywności i plastiku – to pośrednio pomaga zmniejszyć presję na środowisko

Dla dzieci, dla rodziców, dla przyszłości

Światowy Dzień Lasu Deszczowego to idealny pretekst, by porozmawiać z dziećmi o przyrodzie i empatii wobec zwierząt. Wspólne oglądanie bajek z dżunglą w tle, czytanie książek o zwierzętach tropikalnych, rysowanie kolorowych ptaków – to nie tylko edukacja, ale też budowanie więzi i wartości. Na social mediach warto udostępniać ciekawostki i zdjęcia zwierząt lasów tropikalnych – mogą zachęcić innych do refleksji i działania.

Lasy deszczowe a Polska – czy to ma związek?

Lasy deszczowe, choć znajdują się na drugim końcu świata, mają wpływ także na Polskę. Są one elementem globalnego ekosystemu, który reguluje klimat i cykl wodny. Kiedy ich ubywa, niepokój odczuwają także mieszkańcy Europy.

Zmiany klimatyczne związane z wycinaniem lasów deszczowych mogą prowadzić do ekstremalnych warunków pogodowych w Polsce. Wzrost temperatury czy intensywne opady deszczu to tylko niektóre skutki tego procesu.

Ponadto, wiele polskich firm korzysta z zasobów tropikalnych lasów w swoich produktach. Odpowiedzialna konsumpcja staje się więc istotnym tematem dla nas wszystkich oraz dla przyszłych pokoleń.

Lasy deszczowe to nie tylko źródło cennych surowców, ale także dom dla milionów gatunków roślin i zwierząt. Ich różnorodność biologiczna zachwyca i inspiruje naukowców oraz ekologów z całego świata. Ochrona tych unikalnych miejsc staje się zadaniem dla wszystkich.

Dzięki Światowemu Dniu Lasu Deszczowego możemy promować działania proekologiczne oraz współpracę międzynarodową na rzecz ochrony środowiska. Każde takie wydarzenie przyczynia się do zwiększenia świadomości społecznej o zagrożeniach czyhających na te cenne tereny.

Pamiętaj: zwierzęta nie mają głosu, ale my możemy być ich rzecznikiem. W Światowy Dzień Lasu Deszczowego warto przypomnieć sobie, że to, co dzieje się w Amazonii, w pewnym sensie dotyka nas wszystkich – ludzi i zwierzęta, także te, które śpią dziś spokojnie w naszych domach.

Światowy Dzień Lasu Deszczowego to nie tylko okazja do świętowania piękna naszych planetarnych skarbów, ale także moment refleksji nad ich przyszłością. Lasy deszczowe odgrywają kluczową rolę w ekosystemie Ziemi i mają ogromny wpływ na nasze życie. Ich ochrona jest wspólnym obowiązkiem każdego z nas.

Alarmujące dane o utracie zieleni oraz zagrożenia, które stoją przed tymi cennymi zasobami, powinny być dla nas sygnałem do działania. Technologia i międzynarodowa współpraca mogą przynieść pozytywne zmiany, jednak każdy z nas ma moc wpłynięcia na sytuację.

Zachowanie lasów deszczowych może wydawać się dalekim problemem dla wielu Polaków, ale ich zdrowie ekologiczne ma znaczenie również dla naszego kraju. Świadomość tego faktu powinna mobilizować nas do działań proekologicznych na co dzień.

Niech Światowy Dzień Lasu Deszczowego będzie inspiracją do podejmowania kroków w kierunku ochrony naszej planety. Każda inicjatywa się liczy – zarówno ta duża, jak i ta niewielka.