Jak rozpoznać nowotwór u kota i nie przegapić sygnałów?

24 lipca, 2025 swiatdlazwierzat.pl 10 min read 0 Comments nowotwór, rak, zdrowie kota

Udostępnij wpis:

Aktualizacja wpisu: 23 października, 2025

Spis treści

Nowotwór u kota to temat, który wciąż budzi lęk i wiele pytań. W przeciwieństwie do ludzi, koty nie pokazują bólu otwarcie. Często znoszą go w ciszy, a objawy choroby są subtelne i łatwe do przeoczenia. Dlatego tak ważna jest czujność opiekuna, znajomość wczesnych objawów oraz zrozumienie, jak nowotwory rozwijają się u mruczków. Zobacz, jak rozpoznać raka u kota, jakie rasy są bardziej narażone i jak wygląda leczenie.

Czy Twój kot więcej śpi, stracił apetyt, ma dziwne zgrubienie pod skórą albo nagle zmieniło się jego zachowanie? To może być coś więcej niż zmęczenie. Nowotwory u kotów potrafią rozwijać się długo bez widocznych objawów. Zobacz, jak rozpoznać pierwsze sygnały i co możesz zrobić, by pomóc swojemu pupilowi. Nigdy nie ignoruj stanu zdrowia kota.

Co to jest nowotwór u kota? (łagodny vs złośliwy)

Nowotwór to niekontrolowany rozrost komórek tworzących guz. Guzy mogą być łagodne (nieinwazyjne, nie dające przerzutów) lub złośliwe (rak), które naciekają okoliczne tkanki i rozprzestrzeniają się do odległych narządów. U kotów ponad połowa wykrywanych guzów okazuje się złośliwa. Rozróżnienie guza łagodnego od złośliwego wymaga badania cytologicznego (FNA) lub histopatologii (biopsji). To ważne, ponieważ leczenie i rokowania zależą od rodzaju guza – często chirurgiczne usunięcie wystarczy przy guzie łagodnym, natomiast nowotwór złośliwy wymaga czasem dodatkowej radioterapii czy chemioterapii.

Najczęstsze typy nowotworów u kotów

Koty mogą chorować na wiele rodzajów nowotworów. Do najczęstszych należą:

chłoniaki,
nowotwory skóry (m.in. rak płaskonabłonkowy),
raki sutka (gruczołu mlekowego),
mięsaki takie jak włókniakomięsak czy mięsak poszczepienny.

Lymphoma (chłoniak) jest najczęstszym nowotworem kotów – powstaje z limfocytów i może zajmować węzły chłonne, jelita, nerkę, płuca czy skórę. Infekcje wirusowe (FeLV, FIV) znacząco zwiększają ryzyko rozwoju chłoniaka u kota. Rak sutka pojawia się przede wszystkim u niekastrowanych kotek; ok. 80–90% guzów sutka u kota jest złośliwy, często daje przerzuty do węzłów chłonnych i płuc. Istotne jest wczesne wykrycie i usunięcie wszystkich zmian.

Mięsak poszczepienny (Injection-Site Sarcoma, FISS) to rzadka, ale bardzo agresywna forma włókniakomięsaka pojawiająca się w miejscu iniekcji (najczęściej szczepień). Taki mięsak atakuje tkanki bardzo naciekliwie i często daje przerzuty (10–28% przypadków)¹. Leczeniem z wyboru jest szerokie, radykalne wycięcie chirurgiczne, zwykle z dodatkową radioterapią lub chemioterapią, by zmniejszyć ryzyko nawrotu.

Pozostałe nowotwory

Rak skóry (SCC) – u kotów (zwłaszcza o jasnej sierści) często występuje rak płaskonabłonkowy skóry. Objawia się nie gojącym wrzodem (np. na uszach, nosie) i gwałtownie rozrasta wokół. Główną przyczyną jest przewlekła ekspozycja na promienie UV – białe koty nie mają pigmentu chroniącego skórę. Leczy się go głównie chirurgicznie, czasem z pomocą radioterapii lub krioterapii.
Guzy podstawno-komórkowe – łagodne guzki skóry (częste u starych kotów, szczególnie perskich, himalajskich), które zwykle rosną powoli i łatwo dają się usunąć.
Inne guzy – dość rzadkie nowotwory kotów to osteosarcoma (kości), hemangiosarcoma (naczyniaki), mastocytoma (guzy z komórek tucznych) czy guzy jamy ustnej (np. melanomy, rak płaskonabłonkowy jamy). Przykładowo hemangiosarcoma jest bardzo agresywny i szybko daje przerzuty.

Objawy nowotworu u kota (lista kontrolna)

Objawy zależą od typu i lokalizacji nowotworu, ale są pewne wczesne sygnały nieprawidłowości, na które warto zwrócić uwagę:

Nowe guzki, zmiany na skórze (twarde lub bolesne grudki, owrzodzenia).
Utrata masy ciała i brak apetytu – mimo normalnego odżywiania kot chudnie.
Wymioty, biegunka lub trudności w jedzeniu – mogą świadczyć o guzie przewodu pokarmowego.
Zaburzenia oddawania moczu/stolca – krew w moczu lub kale, trudności z załatwianiem się (np. guz w jamie brzusznej lub miednicy).
Problemy z oddychaniem – przyspieszone lub utrudnione oddychanie może oznaczać zmiany w płucach lub jamie klatki piersiowej.
Zmiany w zachowaniu – apatia, unikanie zabawy, ukrywanie się, gorsza higiena (splątana sierść).
Nieprzyjemny zapach z pyszczka – może oznaczać nowotwór jamy ustnej (np. rak dziąseł).
Owrzodzenia czy wyłysienia, które się nie goją (zwłaszcza u białych kotów).²

Każdy z tych symptomów wymaga uwagi. Regularne ważenie kota i oglądanie całego ciała pozwala wyłapać niepokojące zmiany na wcześnie.

Czynniki ryzyka i predyspozycje rasowe

Na rozwój nowotworu u kota wpływają zarówno czynniki środowiskowe, jak i genetyczne. Do głównych czynników zwiększających ryzyko należą:

Infekcje wirusowe – zwłaszcza wirus białaczki kotów (FeLV) i wirus niedoboru immunologicznego (FIV). Zakażenie FeLV znacząco zwiększa ryzyko chłoniaka.
Toksyny środowiskowe – dym tytoniowy, azbest i chemikalia w domu mogą predysponować do nowotworów.
Promieniowanie UV – koty o jasnej sierści są bardziej narażone na rak płaskonabłonkowy skóry. Dlatego białe koty warto chronić od długiej ekspozycji na słońce.
Wiek – ryzyko nowotworów rośnie wraz z wiekiem. Większość guzów diagnozuje się u średnich i starszych kotów.
Płeć i rozród – u niekastrowanych kotek występuje dużo wyższe ryzyko raka sutka. Wczesna kastracja (przed 6–12 miesiącem życia) redukuje to ryzyko nawet o ponad 90%.
Rasa kota – niektóre rasy mają większe predyspozycje. Przykładowo perskie i syjamskie często wymieniane są w grupie podwyższonego ryzyka różnych nowotworów. Persy są też bardziej podatne na guzy podstawno-komórkowe skóry. Z kolei koty dachowe (mieszańce) nie są pozbawione ryzyka – nowotwory występują u nich najczęściej ze względu na wiek i środowisko, choć rzadziej obserwuje się specyficzne predyspozycje rasowe.

Jakie rasy kotów są bardziej narażone na nowotwory?

Niektóre rasy kotów mają większą skłonność do rozwoju określonych nowotworów niż koty dachowce. Na przykład koty perskie i himalajskie częściej cierpią na guzy podstawno-komórkowe skóry oraz chłoniaki. Koty syjamskie są bardziej podatne na chłoniaka i nowotwory jamy ustnej. Maine coon i rasy o dłuższej sierści mogą mieć większe ryzyko mięsaków skóry. Warto pamiętać, że predyspozycje genetyczne nie oznaczają pewnej choroby, ale zwiększają czujność opiekuna i lekarza weterynarii. Natomiast koty dachowce, choć zwykle mają mniejsze ryzyko specyficznych nowotworów rasowych, często chorują na raka w starszym wieku z powodu ekspozycji na czynniki środowiskowe i wirusy. Dlatego niezależnie od rasy, regularne badania kontrolne i obserwacja zachowania kota są kluczowe dla wczesnego wykrycia choroby.

Diagnostyka nowotworu u kota

Wczesne wykrycie nowotworu znacznie poprawia rokowanie. Weterynarz zaczyna od wywiadu i badania fizykalnego – pyta o objawy, ogląda i dotyka ciało kota pod kątem guzków czy węzłów chłonnych. Następnie wykonuje standardowe badania krwi i moczu (morfologię, biochemię, ocenia stan narządów).

Obraz przedstawia kontrolne badanie kota u weterynarza. Regularne wizyty pozwalają wychwycić niepokojące zmiany we wczesnym stadium. W dalszej diagnostyce stosuje się badania obrazowe: zdjęcie rentgenowskie klatki piersiowej lub brzucha (RTG) oraz USG narządów wewnętrznych. W razie potrzeby wykonuje się tomografię komputerową (CT) lub rezonans magnetyczny (MRI), szczególnie gdy guz jest głęboko położony lub planuje się operację. Badania te pozwalają ocenić wielkość guza i wykryć przerzuty (np. w płucach).

Ostateczne rozpoznanie daje badanie patomorfologiczne zmiany:

Punkcja cienkoigłowa (FNA) – pobranie komórek strzykawką do oceny cytologicznej.
Biopsja – chirurgiczne pobranie fragmentu guza do analizy histopatologicznej (bardziej miarodajne).³

Dopiero takie wyniki pozwalają stwierdzić typ nowotworu i jego złośliwość. Czasami lekarz weterynarii zaleci też specjalistyczne badania (np. endoskopia wnętrza przewodu pokarmowego, badanie okulistyczne czy pulmonalne), jeśli podejrzewa określone lokalizacje guza.

Leczenie nowotworów u kotów

Plany leczenia ustala zespół weterynarzy (nierzadko we współpracy z onkologiem weterynaryjnym). Podstawowe metody to:

Chirurgia – najczęściej wykonywana. Polega na usunięciu widocznego guza wraz z marginesem zdrowych tkanek. Jest szczególnie skuteczna przy guzach powierzchownych lub ograniczonych do jednego miejsca.
Chemioterapia – stosowana jako leczenie uzupełniające lub przy nowotworach rozsianych. Leki przeciw nowotworowe podaje się dożylnie lub doustnie. Chemioterapia może spowalniać wzrost guza i redukować przerzuty, ale wiąże się z działaniami niepożądanymi (wymioty, zmniejszenie apetytu, osłabienie). U kotów nie obserwuje się wypadania sierści jak u psów.
Radioterapia – naświetlanie guza promieniami rentgenowskimi. Wykorzystuje się ją, gdy guz jest trudno dostępny dla chirurga lub gdy po zabiegu pozostawiono margines niedokładnego usunięcia.
Immunoterapia i terapie eksperymentalne – np. szczepionki przeciw nowotworom, photodynamic therapy (naświetlanie światłem po podaniu leku). Metody te są w Polsce rzadko stosowane, ale zyskują na popularności.
Opieka paliatywna – jeśli leczenie przyczynowe jest niemożliwe (zaawansowany wiek, słaby stan kliniczny), skupia się na poprawie jakości życia. Weterynarz przepisuje leki przeciwbólowe, sterydy, leki wspomagające apetyt, dietę czy dożylną suplementację.

Kapsułki dla kotów wspomagające organizm w chorobie nowotworowej

Często stosuje się terapię skojarzoną (np. najpierw chirurgię, potem chemioterapię), aby zniszczyć wszystkie pozostałe komórki nowotworowe. Dla każdego kota plan leczenia jest indywidualny.

Profilaktyka nowotworów u kotów

Nie wszystkim nowotwory można zapobiec, ale można znacząco zmniejszyć ryzyko:

Kastracja/kastracja – wczesna kastracja kotek (przed pierwszą rują, najlepiej <6 mies.) dramatycznie obniża ryzyko raka sutka. U kocurów kastracja redukuje ryzyko hormonozależnych nowotworów, a jednocześnie zmniejsza roaming (mniejsze ryzyko kontaktu z wirusami FeLV/FIV).
Unikanie wirusów – trzymając koty w domu chronimy je przed zakażeniem FeLV i FIV (np. przez walki czy wspólne karmienie). Ważne jest też szczepienie przeciw FeLV zgodnie z zaleceniami (chroni przed białaczką kotów, która sprzyja nowotworom).
Ograniczenie toksyn w domu – nie palmy przy kotach, unikajmy materiałów zawierających azbest czy silne chemikalia.
Ochrona przed słońcem – koty o jasnym futrze trzymajmy poza bezpośrednim słońcem (zwłaszcza ok. 10–14), a dom wyposażmy w zasłony lub filtry UV.
Regularne badania kontrolne – młode koty co najmniej raz w roku, starsze (powyżej 8–10 lat) co pół roku u weterynarza. Warto przy każdej wizycie zapytać lekarza o ocenę lokalnych zmian skórnych i masy ciała. Wczesne wykrycie guza (nawet kilku milimetrowego) poprawia szanse na wyleczenie.

Rokowanie (prognostyka)

Rokowanie u kotów z nowotworem jest bardzo zróżnicowane i zależy od wielu czynników: rodzaju guza, jego umiejscowienia, wielkości, stopnia zaawansowania oraz stanu zdrowia kota. Na przykład chłoniak reaguje na chemioterapię (często daje remisję), natomiast niektóre mięsaki (np. agresywny włókniakomięsak) mają gorsze rokowania ze względu na wysoką śmiertelność i przerzuty. Generalnie: im wcześniej wykryty guz, tym lepsze rokowania. Nawet przy nowotworach zaawansowanych można wydłużyć i poprawić jakość życia kota dzięki leczeniu paliatywnemu. Jeśli leczenie jest skuteczne, kot może żyć jeszcze wiele lat; jeśli nie przynosi poprawy, weterynarz omówi dalszą opiekę i ewentualnie humanitarną decyzję.

Podsumowanie: Nowotwór u kota (rak) to realne zagrożenie, ale wiedza o jego objawach, regularne badania i wczesna interwencja mogą uratować zwierzęciu życie lub poprawić jego komfort. Właściciel – obserwujący zachowanie kota i wykonujący okresowe kontrole u weterynarza – jest kluczową osobą w walce z tą chorobą. Wiedza o typowych objawach raka u kota i czynnikach ryzyka pomaga reagować szybko i odpowiednio reagować na niepokojące symptomy.

Źródła: Merck Veterinary Manual (tumory skórne i chłoniaki u kotów), PetMD (kompendium „Cancer in Cats”), Cornell Feline Health Center (lista objawów ostrzegawczych), ABCD/ESCCAP (wytyczne FISS) oraz prace przeglądowe nt. nowotworów kotów, R. Sapierzyński, Onkologia praktyczna psów i kotów, Wrocław 2018; Jane M. Dobson, B. Duncan X. Lascelles, Onkologia psów i kotów, Łódź 2018.

Przypisy: